Interview Koen Petersen
In een interview met amerikanist en auteur Koen Petersen werd ons duidelijk hoe bijzonder deze verkiezingen eigenlijjk waren. Hij beantwoordde onze vragen over Trump, hertellingen en verkiezingsschandalen. Lees hieronder verder!
Er bestaat een kans dat Joe Biden binnen vier jaar overlijdt en dan wordt Kamala Harris, nu de eerste vrouwelijke vice president, de eerste vrouwelijke president van de VS. Wat voor impact heeft haar benoeming als vice-president (en mogelijk in de toekomst als president) op het Amerikaanse volk, is dit een grote stap in hun geschiedenis?
“Amerikanen houden van drama en sensatie, dus elke ‘first’ is een ‘ historic first’. Je zag met Obama de eerste zwarte president, dat was enorm belangrijk voor veel ‘non-whites’ in Amerika. Iedereen zag nu dat ongeacht je huidskleur en de achterstand die je daardoor oploopt, je alsnog de belangrijkste functie in Amerika kon krijgen. Dat is een beetje hetzelfde voor Amerikaanse vrouwen. Die hadden een soortgelijke achterstand tot een jaar of 10, 20 geleden. Als blanke man is dat natuurlijk niet helemaal makkelijk in te beelden, maar dat zit heel diep. En dat geldt ook voor Republikeinse vrouwen, die het toch wel bijzonder zullen vinden dat nu een vrouw zo hoog in The Office zit. De symboliek van haar benoeming als vice presidente is erg hoog, vrouwen zullen nu misschien wel op biden hebben gestemd vanwege Harris. Wel is het zo dat het op een bepaald moment niet meer ‘nieuw’ is. Na een tijdje, zeker als ze president wordt, zullen mensen zich toch achter de oren krabben en zich afvragen of ze niet te links is, is zij handig met de Republikeinen etc. Daarbij zal haar geslacht (en huidskleur) geen rol meer spelen.
In het artikel “‘Wie er ook in het Witte Huis belandt, de basis is zeer smal’” in de Volkskrant van 5 november 2020, schrijft u: “Het goede nieuws van deze presidentsverkiezingen is: de democratie leeft! Een record-opkomst en het besef dat elke stem telt, hebben de electorale vitaliteit van de VS aangetoond.” Wat is volgens u de belangrijkste oorzaak van het besef in de VS dat elke stem telt? En was dat eerder minder het geval?
“Ja dat heeft een beetje een treurige achtergrond. Ik denk dat dat echt vooral door de polarisatie komt. Vroeger had je nog wel democraten en republikeinen natuurlijk, maar die waren zelf allemaal wat breder, waardoor je conservatieve en progressieve democraten had en conservatieve en progressieve republikeinen. En als je dan een president had van republikeinse huize met een democratisch Huis van Afgevaardigden of Senaat, dan zag je dat er altijd wel meerdere werkbare meerderheden te vinden waren, omdat conservatieve republikeinen en conservatieve democraten elkaar konden vinden bijvoorbeeld rond belastingverlaging, en progressieve republikeinen en progressieve democraten rond de meer sociale issues. En je had twee soorten meerderheden dan in het parlement, je had de meerderheden van de partijen, dus een democratische of een republikeinse meerderheid, maar je had ook ideologische meerderheden.
Dat was bijvoorbeeld een meerderheid van progressieven rond een bepaald thema, of een meerderheid van conservatieven, en dat ging dan dwars door partijlijnen heen. En dat was echt nog de tijd dat politiek werk was zoals het bedoeld was. Je had een president, die had zijn eigen ideeën en die moest een meerderheid zoeken in de Senaat en in het Huis, en uiteindelijk kwam iedereen er met een beetje geven en nemen er wel uit. Als zijstapje, Bill Clinton heeft ooit gezegd: de grondwet geeft eigenlijk als opdracht: let’s make a deal. Je moet, als in de geest van de grondwet wil opereren als politicus, accepteren dat je voor een deel wel en voor een deel niet je zin krijgt, en dat je na de volgende verkiezingen, als er weer wat andere machtsverhoudingen zijn, weer een beetje meer je zin kunt krijgen. Maar niemand krijgt 100 procent zijn zin en dat moet je ook niet nastreven.
Dat is nu een hele andere tijd. Dus het is een beetje winner takes all, niet alleen voor het presidentschap maar ook voor de hele politiek. Want stel nu dat de democraten de meerderheid hebben in het Huis, in de Senaat en in het Witte Huis. Dan kunnen ze met de punten die ik net noemde, het Hooggerechtshof en de uitbreiding van het aantal staten, relatief extreme dingen doen, wat ook niet past in de traditie van de Amerikaanse politiek. Amerikanen hebben wel nu het besef dat hun stem belangrijk is. Maar ook omdat het aantal staten waar het zo spannend is, de swing states, dat zijn er nu een stuk of 12, dan heb je ook het idee dat je stem echt telt en het verschil kan maken. Dus de polarisatie zorgt er ook echt voor dat de verkiezingen spannend worden en het wordt voor mensen ook heel belangrijk om te gaan stemmen. Als de opkomst van republikeinen of democraten iets minder was geweest, dan had je een hele andere uitslag kunnen hebben.
“Amerikanen houden van drama en sensatie"
Waarom hamert Trump zo erg op fraude, en hoe kan het dat hij 1 van de eerste is die dit doet? Gaat hij voordeel halen uit het feit dat, door de benoeming van Amy Barett, 6 van de 9 rechters van het Hooggerechtshof een republikein is?
“ Trump staat natuurlijk volledig in zijn recht als het gaat om die rechtzaken en hertellingen. De verkiezingen worden per staat georganiseerd, en elke staat heeft haar eigen regels. In sommige staten geldt de regel dat als het verschil minder dan een procentpunt is, de overheid van die staat de hertelling financiert. In Wisconsin gaat Trump hertellen, maar daar moet het verschil op minder dan 0.25 procentpunt liggen. Dat zijn dus zijn kosten. In Georgia gaat de overheid zelf hertellen, uit eigen keuze. In Pennsylvania moet het verschil 0.5 procentpunt zijn, maar daar is het nu 0.7 procentpunt. Daar probeert Trump het verschil zo veel mogelijk te verkleinen op allerlei manieren.
Het punt is nu vooral dat Trump’s reputatie niet goed is, door zijn geschreeuw dat het fraude en opgeklopt is. Het feit blijft wel dat er 71 miljoen mensen op hem hebben gestemd, er is 1.5 miljard dollar bijeengebracht om zijn campagne te financieren, mensen hebben daarvoor verlof gekregen van werk, kinderen etc. Dan is het normaal dat je je niet zomaar gewonnen geeft. Ik vind het goed dat hij zich sterk maakt voor zijn achterban en voor zichzelf. Het is dus helemaal niet zo ongebruikelijk als dat media zegt.
Ik verwacht echter niet dat de hertellingen iets op gaan leveren. In de meeste ‘swing-states' moet hij meer dan 20.000 stemmen goed maken om die staat te winnen. Dan zou er wel heel frauduleus zijn moeten gestemd. Waar Trump vooral op hamert is de procedure van het stemmen. Door corona moest er in sommige staten 3 meter afstand worden gehouden van elkaar, en dan kan je niet checken of iemand eerlijk stemt of niet. Daarom spant hij nu zoveel rechtszaken aan. Ik denk dat het goed is dat hij dit doet, maar dat er materieel gezien niet veel gaat veranderen.
In uw boek “einddoel het witte huis” schrijft u een alinea over Ted Kennedy. U beschrijft u de onhandige manier waarop hij een vraag beantwoord. Joe Biden wordt ook gezien als iemand die niet per se een vlotte babbel heeft. Hoe kan het dat Kennedy zijn reputatie gelijk grote schade opliep, en dat Biden de verkiezingen wint?
De situatie nu is iets anders. Kennedy was een uitdager van een zittend democratisch president, van zijn eigen partij dus. Het ging toen tussen McCarther en Kennedy. Kennedy moest dus hele goeie argumenten hebben om de voorverkiezingen te winnen. Dat was dan ook de verwachting van de journalistiek, maar die argumenten had hij niet. Het feit dat hij geen antwoord had op de vraag “why are you running for president?” maakte mensen wantrouwend. Zij dachten nu dat hij lekker in het witte huis wilde wonen, een beetje vliegen in zijn privéjet etc. Een goed voorbeeld van een soortzelfde situatie is te zien in 1968, toen McCarthy Lyndon B. Johnson van zijn troon wilde stoten. Johnson had de Vietnamoorlog erg aangewakkerd, terwijl McCarthy daar enorm tegen was. McCarthy had dus een groot en goed standpunt waarmee hij zich onderscheidde van zijn tegenstander. Kennedy had dat niet.
Wat je nu ziet bij Biden, is dat de andere partij in het witte huis zit. Een ander punt: vroeger waren de vragen over het presidentschap vooral inhoudelijk. Hoe kijk je tegen de situatie in Vietnam, Irak of Afghanistan, wat gaat u doen met de belastingen, het klimaat, de zorg etc. De vragen over stotteren, kledingstijl of andere materialistische dingen waren toen geen hoofdonderwerp, terwijl het stotteren van Biden een van zijn grootste valkuilen is. In dat opzicht is het dus ook veranderd.
De kans is aanwezig dat de Senaat weer een republikeinse meerderheid krijgt. Tijdens de ambtstermijnen van president Barack Obama hebben we gezien dat een aanzienlijk deel van zijn doelen en beleid werd gestopt door de Senaat. Heeft president Biden en/of vice-president Kamala Harris volgens u speciale capaciteiten in huis om, ondanks een republikeinse meerderheid in de Senaat, ervoor te zorgen dat hun beleid wel succesvol zal worden? Heeft Joe Biden geleerd van zijn tijd als vice-president (en dus als voorzitter van de Senaat) onder president Obama?
“Dat is een beetje de vraag. Er zijn twee redeneringen die je kunt volgen. De ene is dat de republikeinen zich moeten profileren ten opzichte van de democraten en demonstratief een rem moeten zetten op dat beleid van Biden, als ze de meerderheid (in de Senaat) inderdaad zouden krijgen, omdat ze daarmee hun achterban ook opporren en ervoor zorgen dat ook bij volgende verkiezingen die noodkreet van 'help ons' aan die meerderheid, want wij zijn de laatste rem op ongecontroleerd socialisme in Amerika. En in dat geval zal Mitch McConnell en zullen de republikeinen niet heel toeschietelijk zijn.
Dus dat is één redenering en dat is een beetje het patroon ook in het hele gepolariseerde politieke klimaat, wat zowel door de democraten als de republikeinen eigenlijk als leidend beginsel is gebruikt: gun de ander niks. Aan de andere kant kun je ook zeggen dat Biden en Harris wel een relevante achtergrond hebben om met de Senaat te werken. Ze hebben alletwee in de Senaat gezeten, Harris vier jaar sinds 2016 en Biden sinds 1972 en hij was toen hij vice-president was ook nog voorzitter van de Senaat, dus hij kent heel veel mensen al heel lang. Hij is net zo oud als Mitch McConnell, die hebben sinds 1987, toen McConnell in de Senaat kwam, heel intensief ook met elkaar gewerkt. Toen Bo Biden overleedt was Mitch McConnell ook de enige republikeinse senator die bij zijn uitvaart aanwezig was. Dus er liggen ook wel banden van wederzijds respect voor elkaar. Het zijn gewoon oude generatie politici, die ook op zichzelf wel in staat zijn om verder te kijken dan hun korte termijn politieke belang. En daar zou Biden wel kunnen investeren in de relatie. Biden is de vragende partij, want als de republikeinen een meerderheid hebben kan McConnell gewoon nee zeggen, dus Biden zal een knieval moeten maken. En McConnell zal zijn huid duur verkopen, maar het kan wel zijn dat daar uiteindelijk toch, door die lange historie die ze (Biden en McConnell) hebben, wel ruimte zit. Tegelijkertijd heeft McConnell zich keihard opgesteld de afgelopen jaren. En met name waar het gaat om benoemingen van rechters, bijvoorbeeld in de jaren 80 wilde Ronald Reagan Robert Bork, een conservatie rechter, benoemen en iedereen zei dat deze man extreem gekwalificeerd was. Maar omdat de democraten hem te conservatief vonden, hebben ze met een meerderheid in de Senaat Bork afgewezen en McConnell was daar zo boos over, hij was toen wel vrij jong senator maar zat al wel bij die juridische commissie, dat hij toen heeft gezegd dat hij er alles aan gaat doen om zoveel mogelijk conservatieve rechters in het Hooggerechtshof te zetten en zo weinig mogelijk democratische rechters.
McConnell werd belangrijker en is nu ook de leider van de republikeinen in de Senaat en hij heeft wel woord gehouden, want hij heeft Merrick Garland tegengehouden en heeft gezorgd dat Amy Coney Barrett nog net werd benoemd. Dus daar staat hij heel geharnast in en dat is ook wel een beetje zijn lijn. Hij is echt de laatste dijk tegen een democratische doorbraak. Maar ik denk wel op zichzelf dat er wat ruimte zit, maar dat het ook wat tijd nodig heeft om de achterban van Biden eraan te laten wennen dat hij zaken kan doen en ook de achterban van de republikeinen eraan te laten wennen dat het soms ook goed is om een compromis te sluiten. En de kennis die Biden heeft over hoe dingen gaan in de Senaat, de lange relaties die hij heeft, het feit dat het een aardige vent is met wie je niet snel ruzie krijgt, dat maakt hem wel makkelijker. Kamala Harris is denk ik vooral een groot risico voor Biden als hij haar te veel inzet, want zij staat bekend als de meest progressieve senator als je naar stemgedrag kijkt, dat wordt bijgehouden door allemaal clubs. Het is ook geen makkelijke tante, ze heeft zich bij de Kavanaugh-verhoren verschrikkelijk onredelijk opgesteld, ook als een soort auditie voor de presidentsverkiezingen die toen nog moesten beginnen. Er zijn daarom ongelofelijk veel republikeinen die haar haten. Dus ik denk dat er heel veel concessie bereikt kan worden aan haar kant en ik denk dat Biden toch vooral moet instappen om in de Senaat wat nut te hebben. Maar het zou wel kunnen, ik ben daar op voorhand niet heel pessimistisch over, maar McConnell zal de Senaat zeker niet in de uitverkoop gooien. Maar McConnell moet ook over twee jaar zijn kiezers wat laten zien, dus hij zal moeten laten zien dat hij dingen heeft tegengehouden, maar hij zal ook moeten laten zien dat hij een aantal dingen aangenomen heeft weten te krijgen en dan kom je tot een soort uitruil: als je mij dit gunt, dan gun ik jou dat, en dan gaan we op die manier door.”
Interview Bas van der Schot
Om meer inzicht te krijgen in hoe de door ons tentoongestelde cartoons worden gemaakt, vroegen we Bas van der Schot, cartoonist van De Volkskrant, om een paar vragen te beantwoorden over één van zijn cartoons.
Dacht u hier aan een specifieke Romeinse keizer of aan het Romeinse Keizerrijk in het algemeen? Hoe kwam u op het idee om deze vergelijking te maken?
"Ik dacht niet aan een bepaalde keizer, maar ik had die week wel een artikel gelezen waarin Trump werd vergeleken met Julius Caesar"
Laat deze cartoon uw eigen mening zien en/of wilt u een discussie op gang brengen?
"Het is mijn mening, hoe ik de situatie zie/beoordeel. een discussie losmaken is niet mijn eerste doel. Reacties (ook boze) van lezers zijn wel altijd leuk om te krijgen."
Vindt u dat een cartoonist een beschouwer of een opiniemaker is?
"Meer beschouwer dan opiniemaker, zo zie ik mezelf. Maar ik denk dat er verschillende manieren zijn om politieke cartoons te maken. ieder is vrij zijn/haar eigen benadering TE KIEZEN"
"Ook boze reacties zijn leuk om te krijgen"
Hoe bepaalt u welke informatie u gaat gebruiken voor het maken van een cartoon? Verzamelt u vooraf de informatie die u gaat verwerken of begint u met de uitwerking van een idee, en komt er vanzelf meer informatie bij?
"Eerst zoveel mogelijk informatie, dan pas komt het idee (maar ik moet wel rekening houden met informatie die lezer heeft)"
Wat is uw belangrijkste doel als u een politieke cartoon maakt en publiceert?
"Belangrijkste doel voor mij: origineel beeld verzinnen (liefst met zo min mogelijk tekst) dat mijn idee over een onderwerp het beste samenvat"
De vrijheid van meningsuiting en cartoons zijn op dit moment een heet onderwerp. Vindt u dat vrijheid van meningsuiting een absolute waarde is of moet je soms ook rekening houden met elkaar?
"Ik verdedig de vrijheid om te tekenen wat je wil, gekwetst worden kan je niet altijd voorkomen. maar persoonlijk zoek ik zelf niet de grenzen op, ben niet zo van het provoceren om het provoceren."